ÖTANAZİ
İlkel Topluluklar Toplumlar
Toplumsal Düzenin Korunması İhtiyacı
Toplumsal İlişki ve Kuralların Gelişimi
Bireyler Arası Dayanışma, Üretim İhtiyaçları
Toplum Menfaatleri
- Ötanazi benzeri uygulamalar tarihin eski çağlarına uzanır…
- Eski Japonya’da, yaşlıların ve cüzzamlıların doğaya terkedilmeleri…
- Eski İsrail’de tedavisi imkansız hastaların, hızlı ölmesi için Günlük Ağacı (Frankincense) özünün
verilmesi…
- Sardinya adasında; yaşlanan insanların oğulları tarafından sopa ile dövülerek öldürülmesi…
- Kos adasında; yaşlananların özel törenlerde baldıran otu içerek ölümü seçmeleri…
- Sparta’da sağlıklı ve güçlü olmayan bebeklerin Taygetos dağı yakınındaki vadiye terk edilmeleri…
• Platon (Eflatun) (MÖ 427-347): – Kişinin tedavi edilmez, ıstırap verici durumlarda kendi sonunu belirleme hakkı vardır.
• Seneca (MÖ 4-MS 65): – Bizler canavar gibiyiz, kuşlarıda, doğal bir şekilde olmayan çocuklarımızı da boğarız – Yaşlılık zihnimi bozmaya başlar, kabiliyetlerimi birer birer yok eder, bana nefes almak dışında hayat bırakmazsa, bu çürük ve sallanan yapıyı terk ederim.
• Aristotales (MÖ 384-322): – Engelli bebekler toplumun iyiliği için öldürülmelidir
Ötanazi terimi MÖ: 280’lerde kullanılmaya başlandı… (ευ-θάνατος)
«Erdemli yaşayarak, onurlu ve huzurlu bir ölümle hayata veda etmek»
• Batı Roma imparatorluğunun son döneminde, ilk Hristiyanlar «günahkar doğdukları» inancı ile cennete gidebilmek ve şehit olmak için intihar etmeye başladılar…
• Bu dönem dinsel dogmaların etkin olduğu, ortaçağın da başlangıcıdır. • Bu nedenle dinsel görüşlere de kısaca bakmakta yarar vardır.
Dinsel Bakış Egemenliği
• Semavi dinlerin kutsal kitaplarında, Ötanazi ile ilgili bilgi yok.
• Öldürme ve intihar ile ilgili hükümler var. – Hayat onu veren tanrıya aittir ve kimsenin onun üzerinde tasarruf hakkı yoktur.
– Hayatın her anı değerlidir, kalitesi önemli değildir.
– Bir insanı –bitkisel hayatta bile olsa- kendi isteği olsun-olmasın öldürmek günahtır.
Dinsel bakış
Yahudilik… • 6. Emir: «Öldürmeyeceksin», • «Nefsi müdafaa, savaş veya ceza infazı dışında bir insanı öldürmek en büyük günah» • Tevrat-Tekvin (9-6) «İnsanoğlunun kanını, insanoğlundan kim dökerse, onun kanı da dökülecektir, çünkü tanrı insanı kendi imajından yaratmıştır»
Hristiyanlık… • İnsan tanrının imajından yaratılmıştır, bir kişi kendi canının alınmasını istese bile başkasını öldürme hakkı yoktur»
Dinsel bakış
İslamiyet… • Öldürme ve intihara en şiddetle karşı çıkan dindir. – «… kim, bir kimseyi öldürürse, onun, tüm insanları topluca öldürdüğünü…. yazdık» (al-Maide 5:32) – «..ve kendinizi öldürmeyin, şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir» (Nisa 29) • İslam'a göre can kutsaldır, Allah tarafından verilmiş ve korunması istenmiştir. • İnsanın ona ölüm gelinceye kadar sabır ve ümitle sarılması gereklidir. Dinsel bakış
Rönesans ve SonrasıDeğişiklikler Tıp ve Bilim İlkesi: Meliorizm
• Mükemmelliğe ulaşmak mümkün olmasa da, insanlar dünyayı ve insan hayatını daha iyiye doğru geliştirebilirler. – İnsan hayatını nasıl uzatırız araştırmaları – Tıbbi bilgi ve müdahalenin gelişmesi – Yaşamın desteklenebilmesi
– 17. yy sonrasında tekrar ötanazi tartışmalarının artması
Ötanazi Modern Tanımı
Francis Bacon (1561-1626): Advancement of Learning (Öğrenmenin İlerlemesi-1605)
• Etkisiz tedavilerden ücret almakla suçlanma korkusu nedeniyle, hekimlerin ölmek üzere olan hastaları tedavi etmediklerini vurgulamıştır. • Nasıl rahipler ölmek üzere olan kişilerin ruhları için iyi bir ölümü (inward euthanasia) vaat ediyorlarsa, hekimlerin de ölüm döşeğindeki hastalara kolay, ağrısız ve mutlu bir ölümü (outward euthanasia) sunabilir. – «Doktorun uygulaması ile ölümün önce çekilmesi» – «Doktor insan hayatını uzatmanın her yolunu aramalı, bundan sonra ancak ümitsiz durumda olup acı çekenlerin hayatına son vermeli»
18-19. yy
• Arthur Schoppenhauer (1788-1860): – «İntihar hayatı inkar değil, yaşama özgürlüğü önündeki engelin kaldırılmasıdır»
• Immanuel Kant (1734-1804): – «Bedensel ve zihinsel acılarda buna katlanmak kahramanlıktır, ancak mutlak bir görev değildir»
• David Hume (1711-1776): – «İntihar insani veya ilahi görevlerin ve sorumlulukların ihlali değildir»
Güncel Ötanazi Tanımlamaları • BTS: Ölme Hakkı • Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü: Tedavisi mümkün olmayan hastalıklarda, canlıyı ağrı ve acı vermeden öldürme, uyutma. - Rahat ve kolay ölüm - Acısız ve hoş ölüm - Ölüme izin verme - İntiharın tıbbileştirilmesi - Merhametli öldürme
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazi, farklı uygulamaları kapsıyor:
• Aktif Ötanazi: – Sağlık personelinin, önce derin bir sakinleştirici yapıp, sonra ölüme neden olacak bir ilacı uygulaması
• Pasif Ötanazi: – Sağlık personelinin hastanın bir süre daha yaşamasını sağlayabilecek tedavi veya teknik cihaz desteğini sonlandırması
• Hekim destekli intihar: – Doktor tarafından verilen bilgi ve teknik desteği hastanın kendi kendisinin kullanarak hayatını sonlandırması
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazinin kastedilen anlamı değişiyor
• Dar Anlam: – Tıbben hafifletilemeyen ağır acılar içinde kıvranan, ölümün kısa sürede ve kaçınılmaz olduğu tedavisi imkansız hastaların, rızası ile tıbbi katılımla (aktif veya pasif) öldürülmesi
• Geniş Anlamda: – Tedavisi imkansız hastalığa yakalanmış kimselerin rızası ile ve tıbbi katılımla öldürülmesi
• En Geniş Anlamda: – Yaşamları değersiz kişilerin tıbbi metotlar ile hayatlarının sonlandırılması • Ağır Engelliler (Bedensel-Zihinsel) • Bitkisel Hayatta Olanlar vb.
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazi
kişinin isteğine ve rızasına göre değişiyor
• İradi (voluntary): – Kendi hakkında sağlıklı bir şekilde karar verebilecek kişinin, özgürce verdiği karar sonucu uygulanan ötanazi
• İradi Olmayan (non voluntary): – Kendi hakkında karar verebilme yeterliliği olmayan kişi hakkında yasal yetkili veya temsilci kişiler tarafından verilen kararla yapılan ötanazi
• İradeye karşı (anti voluntary): – Hastanın karşıt iradesine rağmen yapılan
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Karar Makamına Göre Ötanazi
• Kazai Ötanazi: – Mahkeme tarafından verilen izin üzerine yapılan ötanazi
• Medikal Ötanazi: – Tıbbi konseyler tarafından alınan karar üzerine yapılan ötanazi
• Ötanazi yaşama kalitesini yitirmiş, çaresiz acılar içindeki umutsuz bir insanın kendi iradesi, ölüm yerini, zamanını ve şeklini seçtiği hoş bir ölüm olarak görüldüğü için etik açıdan yumuşak bakılan bir kavramdır.
• Ancak hukuki sınır oldukça serttir.
Hukuki Açıdan Ötanazi
I. Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı – MADDE 17- Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
– Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz…
Hukuki Açıdan Ötanazi
2. madde: “Herkesin yaşam hakkı yasanın koruması altındadır.”
3. madde: “Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.”
Hukuki Açıdan Ötanazi
Kasten öldürme Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak,… e) …beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, …İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi Madde 83- ... (3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, … hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
Hukuki Açıdan Ötanazi
Madde 84- İntihara yönlendirme (1) ..., başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) … …
MADDE 13 ….
…. Tabip …; teşhis, tedavi veya korunmak gayesi olmaksızın hastanın arzusuna uyarak veya diğer sebeplerle, akli veya bendeni mukavemetini azaltacak her hangi bir şey yapamaz.
Hukuki Açıdan Ötanazi
Ötenazi Yasağı Madde 13- Ötenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin hayatına son verilemez.
Dünyada Ötanazi
• Hollanda
– 10 Nisan 2001 tarihinden itibaren hekim destekli intihar ve pasif ötanazi yasal. – Çok özel durum ve koşullar altında aktif ötanazi gerçekleştiren hekimlerin cezai sorumluluğu olmayacağını belirtilmiş – Ötanazinin yasal olabilmesi için şu şartların varlığı aranmaktadır: • Hasta dayanılmaz ve sürekli acılar içinde olmalıdır, • Hasta ölüm isteğini açıkça dile getirmelidir • İkinci bir hekimden görüş alınmalıdır • Hastanın hayatına uygun tıbbi yöntemlerle son verilmelidir. – 12 yaşından küçük çocuklara ölüm yardımı yapılamaz.16 yaşından küçük çocukların ölüm talebinin dikkate alınabilmesi için velisinin veya vasisinin izni gerekmektedir
• Belçika
– 28 Mayıs 2002 tarihinden itibaren ötanazi yasaldır. – Şartları şunlardır: • Hasta 18 yaşından büyük olmalıdır • Hastanın talebini bilinçli ve kendi iradesiyle yapması gereklidir • Hasta talebini düşünerek birkaç defa yansıtmalıdır • Hasta fiziki veya psikolojik açıdan, tıbbi olarak sürekli ve dayanılmaz acılar içince bulunmalı ve hastalık sürecinin çaresiz bir aşamaya gelmiş olması gereklidir • Hekimin hastayla derinlemesine görüşmesi ve ötanaziden başka bir çare kalmadığı konusunda hastayla mutabakata varması gereklidir • Hastanın talebi ile ötanazi tatbiki arasında en az bir ay olmalıdır • Federal Kontrol Komisyonunun (16 üye, 8 tıpçı, 4 hukukçu, 4 ilgili hastalıkla ilgilenen bir gruptan) nihai kararı vermesi gereklidir.
• Lüksemburg
• 19 Mart 2009 tarihinden itibaren ötanazi yasaldır. • Şartları – Ölümcül bir hastalığa yakalanmış olmak – İki doktor ve bir bilirkişi onayı alınmalıdır.
Dünyada Ötanazi
• ABD
• Bazı eyaletlerde serbest (Oregon, Washington, Vermont) • Doktorların hastanın hayatına son vermesine yardım etmesi kabul görüyor.
• İsviçre
• Ötanazi yasak, ancak kasten adam öldürme suçundan farklı bir maddede özel tanımlanmış çok daha az ceza öngörülen bir suç.
• İntihara yardım bazı koşullarda serbest – İntihar edenin rızası – Yardım edenin çıkarı olmaması (miras, şöhret, ticaret vb)
• Fransa
• Ötanazi yasak • Mart 2015’te Fransız Ulusal Meclisinde «Derin Uyku Yasası» olarak bilenen tasarı kabul edildi. Senato onaylarsa yasalaşacak • Buna göre «İyileşme umudu olmayan hastalar ilaç verilerek ölüm anına kadar uyutulabilecek»
Tıbbi Etik Açıdan Ötanazi
• Dünya Tabipler Birliği Ötanazi Bildirgesi (Madrid - 1987): – Bir hastanın yaşamını bilerek sonlandırmak olan ötanazi, hastanın ya da yakın akrabalarının istemi olsa bile, meslek ahlakına aykırıdır. – Ancak hekim hastanın, terminal dönemde hastalığın doğal seyrine bırakılması isteğine saygı göstermelidir
• Dünya Tabipler Birliği 44. Genel Kurul’ bildirgesi(1992): – Ötanazi gibi hekim yardımlı intihar da etik değildir ve tıp mesleğinde olanlarca asla uygulanmamalıdır. – Hekimin, bir kimseye hayatını sona erdirmekte bilerek ve kararlı olarak yardım etmesi etik değildir. Ancak hastanın tedaviyi reddetmesi temel bir haktır ve hekimin hastanın bu arzusuna hürmet etmesi (ölümüne neden olsa bile) etik olmayan bir davranış sayılmaz.
Ötanazi Hakkında Görüşler: Destekleyenler
– Acılar içinde, isteklerini gerçekleştiremeden, birilerine-bir şeylere mahkum olmaktansa ölmek daha onurludur.
– İnsanın ne zaman öleceğini, hayatının ne zaman sonlanacağını belirleme hakkı vardır.
– Kimse yakını ve ailesinden birinin acı içinde kıvranarak başkasının eline bakmasını istemez
– Kurtulma şansı olmayan ümitsiz vakaların hayatta tutulmaya çabalanması aile ve devlete her geçen gün daha fazla maliyete neden olur, bu kısıtlı kaynakların daha iyi yerlere-ümit olan hastalara harcanmasına engel olur.
Toplumun çıkar ve refah >bireysel çıkar ve refah
Ötanazi Hakkında Görüşler: Karşı Çıkanlar
• Dini inançlar ötanaziyi yasaklar-Günahtır.
• Kimin ne zaman öleceğini ancak Allah bilir.
• Bu maliyetleri azaltmak için uydurulurmuş bir kavramdır.
• İnsanlığın evrensel ahlaki ilkeleri vardır. Bu ilkeler öldürmeyi yasaklar. Ötanazi de öldürmeye benzediğinden, o da ahlaki bakımdan kötüdür ve kabul edilemez.
• Ötanazi hakkı tanınırsa kötüye kullanımı mümkün olur. Hasta ve yaşlıların psikolojik durumları, sosyal baskı, aile, doktor veya siyasal otoritelerin menfaat kaygıları pek çok masum insanın hayatına mal olabilir. Bu nedenle kötüye kullanılma olasılığı güçlü olan bu hak verilmemeli.
Toplumun çıkar ve refah < bireysel çıkar ve refah
• İslam ülkelerinin çoğunda geleneksel, ahlaki ve dini nedenler ile ötanazi pek sık tartışılmaz.
• Ülkemizdeki tartışmaların başlaması: – Bireyin iradi kararının önemsenmeye başlaması – Gelir düzey ve dağılımının adil olmaması – Düzenli, sürekli ve yeterli tıbbi destek sağlanamaması – Tıp teknolojisi ve olanaklarındaki sınırlılıklar – Maddi yetersizlikler
Pasif ötanazi sessiz ve kendiliğinden, sorun çıkarmayacak şekilde ortaya çıkmıştır.
Yasal Açıdan Öldürme ile Eş Tutulması Doğru mu?
ÖLDÜRME
• Kasıt: Ölümü Gerçekleştirme
• İstek ve Rıza: Yok
• Sebep:, Kin, Öfke, Öç
• Amaç: Hayatı Sonlandırma
• Yöntem: Herhangi bir şey
• Yapan: Herhangi biri
AKTİF-PASİF ÖTANAZİ
• Kasıt: Ölümü Gerçekleştirme
• İstek ve Rıza: Var
• Sebep: Umutsuzluk
• Amaç: Acıları Sonlandırma,
• Yöntem: Tıbbi
• Yapan: Hekim (Sağlık Personeli)
Yasal Açıdan Öldürme ile Eş Tutulması Doğru mu?
İNTİHAR
• Kasıt: Ölmek
• İstek ve Rıza: Var
• Saik: Hayatı Sonlandırma
• Neden: Psikolojik
• Yöntem: Herhangi bir yöntem
• Yapan: Kişinin Kendisi
HEKİM DESTEKLİ İNTİHAR
• Kasıt: Ölmek
• İstek ve Rıza: Var
• Saik: Hayatı Sonlandırmak
• Neden: Fiziksel ve Psikolojik
• Yöntem: Tıbbi
• Yapan: Kişinin Kendisi
Ötanazi yeterli bilgi edinmeden (dini, etik, bilimsel ve hukuki) tartışılması oldukça sakıncalı bir kavram.
Ülkemizde de henüz kavram birliği sağlanmış değil. Anlatılmak istenen ile anlatılan çok farklı olabiliyor.
Ancak bilimsel ve yasal açıdan tartışılmaya ihtiyacı var.
''Ayakta ölmek, dizüstü yaşamaktan iyidir. ''
Roosevelt
İlkel Topluluklar Toplumlar
Toplumsal Düzenin Korunması İhtiyacı
Toplumsal İlişki ve Kuralların Gelişimi
Bireyler Arası Dayanışma, Üretim İhtiyaçları
Toplum Menfaatleri
- Ötanazi benzeri uygulamalar tarihin eski çağlarına uzanır…
- Eski Japonya’da, yaşlıların ve cüzzamlıların doğaya terkedilmeleri…
- Eski İsrail’de tedavisi imkansız hastaların, hızlı ölmesi için Günlük Ağacı (Frankincense) özünün
verilmesi…
- Sardinya adasında; yaşlanan insanların oğulları tarafından sopa ile dövülerek öldürülmesi…
- Kos adasında; yaşlananların özel törenlerde baldıran otu içerek ölümü seçmeleri…
- Sparta’da sağlıklı ve güçlü olmayan bebeklerin Taygetos dağı yakınındaki vadiye terk edilmeleri…
• Platon (Eflatun) (MÖ 427-347): – Kişinin tedavi edilmez, ıstırap verici durumlarda kendi sonunu belirleme hakkı vardır.
• Seneca (MÖ 4-MS 65): – Bizler canavar gibiyiz, kuşlarıda, doğal bir şekilde olmayan çocuklarımızı da boğarız – Yaşlılık zihnimi bozmaya başlar, kabiliyetlerimi birer birer yok eder, bana nefes almak dışında hayat bırakmazsa, bu çürük ve sallanan yapıyı terk ederim.
• Aristotales (MÖ 384-322): – Engelli bebekler toplumun iyiliği için öldürülmelidir
Ötanazi terimi MÖ: 280’lerde kullanılmaya başlandı… (ευ-θάνατος)
«Erdemli yaşayarak, onurlu ve huzurlu bir ölümle hayata veda etmek»
• Batı Roma imparatorluğunun son döneminde, ilk Hristiyanlar «günahkar doğdukları» inancı ile cennete gidebilmek ve şehit olmak için intihar etmeye başladılar…
• Bu dönem dinsel dogmaların etkin olduğu, ortaçağın da başlangıcıdır. • Bu nedenle dinsel görüşlere de kısaca bakmakta yarar vardır.
Dinsel Bakış Egemenliği
• Semavi dinlerin kutsal kitaplarında, Ötanazi ile ilgili bilgi yok.
• Öldürme ve intihar ile ilgili hükümler var. – Hayat onu veren tanrıya aittir ve kimsenin onun üzerinde tasarruf hakkı yoktur.
– Hayatın her anı değerlidir, kalitesi önemli değildir.
– Bir insanı –bitkisel hayatta bile olsa- kendi isteği olsun-olmasın öldürmek günahtır.
Dinsel bakış
Yahudilik… • 6. Emir: «Öldürmeyeceksin», • «Nefsi müdafaa, savaş veya ceza infazı dışında bir insanı öldürmek en büyük günah» • Tevrat-Tekvin (9-6) «İnsanoğlunun kanını, insanoğlundan kim dökerse, onun kanı da dökülecektir, çünkü tanrı insanı kendi imajından yaratmıştır»
Hristiyanlık… • İnsan tanrının imajından yaratılmıştır, bir kişi kendi canının alınmasını istese bile başkasını öldürme hakkı yoktur»
Dinsel bakış
İslamiyet… • Öldürme ve intihara en şiddetle karşı çıkan dindir. – «… kim, bir kimseyi öldürürse, onun, tüm insanları topluca öldürdüğünü…. yazdık» (al-Maide 5:32) – «..ve kendinizi öldürmeyin, şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir» (Nisa 29) • İslam'a göre can kutsaldır, Allah tarafından verilmiş ve korunması istenmiştir. • İnsanın ona ölüm gelinceye kadar sabır ve ümitle sarılması gereklidir. Dinsel bakış
Rönesans ve SonrasıDeğişiklikler Tıp ve Bilim İlkesi: Meliorizm
• Mükemmelliğe ulaşmak mümkün olmasa da, insanlar dünyayı ve insan hayatını daha iyiye doğru geliştirebilirler. – İnsan hayatını nasıl uzatırız araştırmaları – Tıbbi bilgi ve müdahalenin gelişmesi – Yaşamın desteklenebilmesi
– 17. yy sonrasında tekrar ötanazi tartışmalarının artması
Ötanazi Modern Tanımı
Francis Bacon (1561-1626): Advancement of Learning (Öğrenmenin İlerlemesi-1605)
• Etkisiz tedavilerden ücret almakla suçlanma korkusu nedeniyle, hekimlerin ölmek üzere olan hastaları tedavi etmediklerini vurgulamıştır. • Nasıl rahipler ölmek üzere olan kişilerin ruhları için iyi bir ölümü (inward euthanasia) vaat ediyorlarsa, hekimlerin de ölüm döşeğindeki hastalara kolay, ağrısız ve mutlu bir ölümü (outward euthanasia) sunabilir. – «Doktorun uygulaması ile ölümün önce çekilmesi» – «Doktor insan hayatını uzatmanın her yolunu aramalı, bundan sonra ancak ümitsiz durumda olup acı çekenlerin hayatına son vermeli»
18-19. yy
• Arthur Schoppenhauer (1788-1860): – «İntihar hayatı inkar değil, yaşama özgürlüğü önündeki engelin kaldırılmasıdır»
• Immanuel Kant (1734-1804): – «Bedensel ve zihinsel acılarda buna katlanmak kahramanlıktır, ancak mutlak bir görev değildir»
• David Hume (1711-1776): – «İntihar insani veya ilahi görevlerin ve sorumlulukların ihlali değildir»
Güncel Ötanazi Tanımlamaları • BTS: Ölme Hakkı • Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü: Tedavisi mümkün olmayan hastalıklarda, canlıyı ağrı ve acı vermeden öldürme, uyutma. - Rahat ve kolay ölüm - Acısız ve hoş ölüm - Ölüme izin verme - İntiharın tıbbileştirilmesi - Merhametli öldürme
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazi, farklı uygulamaları kapsıyor:
• Aktif Ötanazi: – Sağlık personelinin, önce derin bir sakinleştirici yapıp, sonra ölüme neden olacak bir ilacı uygulaması
• Pasif Ötanazi: – Sağlık personelinin hastanın bir süre daha yaşamasını sağlayabilecek tedavi veya teknik cihaz desteğini sonlandırması
• Hekim destekli intihar: – Doktor tarafından verilen bilgi ve teknik desteği hastanın kendi kendisinin kullanarak hayatını sonlandırması
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazinin kastedilen anlamı değişiyor
• Dar Anlam: – Tıbben hafifletilemeyen ağır acılar içinde kıvranan, ölümün kısa sürede ve kaçınılmaz olduğu tedavisi imkansız hastaların, rızası ile tıbbi katılımla (aktif veya pasif) öldürülmesi
• Geniş Anlamda: – Tedavisi imkansız hastalığa yakalanmış kimselerin rızası ile ve tıbbi katılımla öldürülmesi
• En Geniş Anlamda: – Yaşamları değersiz kişilerin tıbbi metotlar ile hayatlarının sonlandırılması • Ağır Engelliler (Bedensel-Zihinsel) • Bitkisel Hayatta Olanlar vb.
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Ötanazi
kişinin isteğine ve rızasına göre değişiyor
• İradi (voluntary): – Kendi hakkında sağlıklı bir şekilde karar verebilecek kişinin, özgürce verdiği karar sonucu uygulanan ötanazi
• İradi Olmayan (non voluntary): – Kendi hakkında karar verebilme yeterliliği olmayan kişi hakkında yasal yetkili veya temsilci kişiler tarafından verilen kararla yapılan ötanazi
• İradeye karşı (anti voluntary): – Hastanın karşıt iradesine rağmen yapılan
Güncel Ötanazi Tanımlamaları Karar Makamına Göre Ötanazi
• Kazai Ötanazi: – Mahkeme tarafından verilen izin üzerine yapılan ötanazi
• Medikal Ötanazi: – Tıbbi konseyler tarafından alınan karar üzerine yapılan ötanazi
• Ötanazi yaşama kalitesini yitirmiş, çaresiz acılar içindeki umutsuz bir insanın kendi iradesi, ölüm yerini, zamanını ve şeklini seçtiği hoş bir ölüm olarak görüldüğü için etik açıdan yumuşak bakılan bir kavramdır.
• Ancak hukuki sınır oldukça serttir.
Hukuki Açıdan Ötanazi
I. Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı – MADDE 17- Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
– Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz…
Hukuki Açıdan Ötanazi
2. madde: “Herkesin yaşam hakkı yasanın koruması altındadır.”
3. madde: “Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.”
Hukuki Açıdan Ötanazi
Kasten öldürme Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak,… e) …beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, …İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi Madde 83- ... (3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, … hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
Hukuki Açıdan Ötanazi
Madde 84- İntihara yönlendirme (1) ..., başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) … …
MADDE 13 ….
…. Tabip …; teşhis, tedavi veya korunmak gayesi olmaksızın hastanın arzusuna uyarak veya diğer sebeplerle, akli veya bendeni mukavemetini azaltacak her hangi bir şey yapamaz.
Hukuki Açıdan Ötanazi
Ötenazi Yasağı Madde 13- Ötenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin hayatına son verilemez.
Dünyada Ötanazi
• Hollanda
– 10 Nisan 2001 tarihinden itibaren hekim destekli intihar ve pasif ötanazi yasal. – Çok özel durum ve koşullar altında aktif ötanazi gerçekleştiren hekimlerin cezai sorumluluğu olmayacağını belirtilmiş – Ötanazinin yasal olabilmesi için şu şartların varlığı aranmaktadır: • Hasta dayanılmaz ve sürekli acılar içinde olmalıdır, • Hasta ölüm isteğini açıkça dile getirmelidir • İkinci bir hekimden görüş alınmalıdır • Hastanın hayatına uygun tıbbi yöntemlerle son verilmelidir. – 12 yaşından küçük çocuklara ölüm yardımı yapılamaz.16 yaşından küçük çocukların ölüm talebinin dikkate alınabilmesi için velisinin veya vasisinin izni gerekmektedir
• Belçika
– 28 Mayıs 2002 tarihinden itibaren ötanazi yasaldır. – Şartları şunlardır: • Hasta 18 yaşından büyük olmalıdır • Hastanın talebini bilinçli ve kendi iradesiyle yapması gereklidir • Hasta talebini düşünerek birkaç defa yansıtmalıdır • Hasta fiziki veya psikolojik açıdan, tıbbi olarak sürekli ve dayanılmaz acılar içince bulunmalı ve hastalık sürecinin çaresiz bir aşamaya gelmiş olması gereklidir • Hekimin hastayla derinlemesine görüşmesi ve ötanaziden başka bir çare kalmadığı konusunda hastayla mutabakata varması gereklidir • Hastanın talebi ile ötanazi tatbiki arasında en az bir ay olmalıdır • Federal Kontrol Komisyonunun (16 üye, 8 tıpçı, 4 hukukçu, 4 ilgili hastalıkla ilgilenen bir gruptan) nihai kararı vermesi gereklidir.
• Lüksemburg
• 19 Mart 2009 tarihinden itibaren ötanazi yasaldır. • Şartları – Ölümcül bir hastalığa yakalanmış olmak – İki doktor ve bir bilirkişi onayı alınmalıdır.
Dünyada Ötanazi
• ABD
• Bazı eyaletlerde serbest (Oregon, Washington, Vermont) • Doktorların hastanın hayatına son vermesine yardım etmesi kabul görüyor.
• İsviçre
• Ötanazi yasak, ancak kasten adam öldürme suçundan farklı bir maddede özel tanımlanmış çok daha az ceza öngörülen bir suç.
• İntihara yardım bazı koşullarda serbest – İntihar edenin rızası – Yardım edenin çıkarı olmaması (miras, şöhret, ticaret vb)
• Fransa
• Ötanazi yasak • Mart 2015’te Fransız Ulusal Meclisinde «Derin Uyku Yasası» olarak bilenen tasarı kabul edildi. Senato onaylarsa yasalaşacak • Buna göre «İyileşme umudu olmayan hastalar ilaç verilerek ölüm anına kadar uyutulabilecek»
Tıbbi Etik Açıdan Ötanazi
• Dünya Tabipler Birliği Ötanazi Bildirgesi (Madrid - 1987): – Bir hastanın yaşamını bilerek sonlandırmak olan ötanazi, hastanın ya da yakın akrabalarının istemi olsa bile, meslek ahlakına aykırıdır. – Ancak hekim hastanın, terminal dönemde hastalığın doğal seyrine bırakılması isteğine saygı göstermelidir
• Dünya Tabipler Birliği 44. Genel Kurul’ bildirgesi(1992): – Ötanazi gibi hekim yardımlı intihar da etik değildir ve tıp mesleğinde olanlarca asla uygulanmamalıdır. – Hekimin, bir kimseye hayatını sona erdirmekte bilerek ve kararlı olarak yardım etmesi etik değildir. Ancak hastanın tedaviyi reddetmesi temel bir haktır ve hekimin hastanın bu arzusuna hürmet etmesi (ölümüne neden olsa bile) etik olmayan bir davranış sayılmaz.
Ötanazi Hakkında Görüşler: Destekleyenler
– Acılar içinde, isteklerini gerçekleştiremeden, birilerine-bir şeylere mahkum olmaktansa ölmek daha onurludur.
– İnsanın ne zaman öleceğini, hayatının ne zaman sonlanacağını belirleme hakkı vardır.
– Kimse yakını ve ailesinden birinin acı içinde kıvranarak başkasının eline bakmasını istemez
– Kurtulma şansı olmayan ümitsiz vakaların hayatta tutulmaya çabalanması aile ve devlete her geçen gün daha fazla maliyete neden olur, bu kısıtlı kaynakların daha iyi yerlere-ümit olan hastalara harcanmasına engel olur.
Toplumun çıkar ve refah >bireysel çıkar ve refah
Ötanazi Hakkında Görüşler: Karşı Çıkanlar
• Dini inançlar ötanaziyi yasaklar-Günahtır.
• Kimin ne zaman öleceğini ancak Allah bilir.
• Bu maliyetleri azaltmak için uydurulurmuş bir kavramdır.
• İnsanlığın evrensel ahlaki ilkeleri vardır. Bu ilkeler öldürmeyi yasaklar. Ötanazi de öldürmeye benzediğinden, o da ahlaki bakımdan kötüdür ve kabul edilemez.
• Ötanazi hakkı tanınırsa kötüye kullanımı mümkün olur. Hasta ve yaşlıların psikolojik durumları, sosyal baskı, aile, doktor veya siyasal otoritelerin menfaat kaygıları pek çok masum insanın hayatına mal olabilir. Bu nedenle kötüye kullanılma olasılığı güçlü olan bu hak verilmemeli.
Toplumun çıkar ve refah < bireysel çıkar ve refah
• İslam ülkelerinin çoğunda geleneksel, ahlaki ve dini nedenler ile ötanazi pek sık tartışılmaz.
• Ülkemizdeki tartışmaların başlaması: – Bireyin iradi kararının önemsenmeye başlaması – Gelir düzey ve dağılımının adil olmaması – Düzenli, sürekli ve yeterli tıbbi destek sağlanamaması – Tıp teknolojisi ve olanaklarındaki sınırlılıklar – Maddi yetersizlikler
Pasif ötanazi sessiz ve kendiliğinden, sorun çıkarmayacak şekilde ortaya çıkmıştır.
Yasal Açıdan Öldürme ile Eş Tutulması Doğru mu?
ÖLDÜRME
• Kasıt: Ölümü Gerçekleştirme
• İstek ve Rıza: Yok
• Sebep:, Kin, Öfke, Öç
• Amaç: Hayatı Sonlandırma
• Yöntem: Herhangi bir şey
• Yapan: Herhangi biri
AKTİF-PASİF ÖTANAZİ
• Kasıt: Ölümü Gerçekleştirme
• İstek ve Rıza: Var
• Sebep: Umutsuzluk
• Amaç: Acıları Sonlandırma,
• Yöntem: Tıbbi
• Yapan: Hekim (Sağlık Personeli)
Yasal Açıdan Öldürme ile Eş Tutulması Doğru mu?
İNTİHAR
• Kasıt: Ölmek
• İstek ve Rıza: Var
• Saik: Hayatı Sonlandırma
• Neden: Psikolojik
• Yöntem: Herhangi bir yöntem
• Yapan: Kişinin Kendisi
HEKİM DESTEKLİ İNTİHAR
• Kasıt: Ölmek
• İstek ve Rıza: Var
• Saik: Hayatı Sonlandırmak
• Neden: Fiziksel ve Psikolojik
• Yöntem: Tıbbi
• Yapan: Kişinin Kendisi
Ötanazi yeterli bilgi edinmeden (dini, etik, bilimsel ve hukuki) tartışılması oldukça sakıncalı bir kavram.
Ülkemizde de henüz kavram birliği sağlanmış değil. Anlatılmak istenen ile anlatılan çok farklı olabiliyor.
Ancak bilimsel ve yasal açıdan tartışılmaya ihtiyacı var.
''Ayakta ölmek, dizüstü yaşamaktan iyidir. ''
Roosevelt
Comments
Post a Comment